Stap voor stap naar een duurzame varkenshouderij

Stalinrichting

De inrichting van de leefruimte van het varken is belangrijk in het centraal stellen van de natuurlijke behoefte van het varken. Door de stalinrichting goed aan te laten sluiten bij de natuurlijke behoeften van het dier, verbetert het dierenwelzijn aanzienlijk. Een varken heeft de natuurlijke neiging om verschillende plekken te gebruiken voor verschillende activiteiten, dit worden functiegebieden genoemd. Zo heeft een varken bijvoorbeeld de mestplaats en de rustplaats graag van elkaar gescheiden. Door de stal goed in te richten, worden deze functiegebieden optimaal benut en kan er ook worden gestuurd in mestgedrag.

Varkens hebben ruimte nodig om actief te kunnen zijn, zodat ze geen verwondingen krijgen door lang te liggen. Ruimte is relatief, dus het gaat niet alleen om het aantal m2 per varken, maar ook om met hoeveel de varkens in één hok zitten. Als bijvoorbeeld 1 m2 per varken wordt aangehouden, hebben varkens in een grote groep van 40 dieren relatief veel meer ruimte dan varkens die met zes dieren in een hok zitten. Hoe meer varkens er in een hok zitten, hoe groter één m2 per varken voelt. Er zitten ook nadelen aan grote groepen, hierbij zijn de varkens minder stuurbaar en eerder geneigd om met meerdere ligplaatsen elkaars ligplaats te vervuilen. Genoeg ruimte is belangrijk, maar moeilijk om een getal aan te geven. De wettelijke normen voor ruimte zijn qua dierenwelzijn vrij klein en daarom wordt er eerder gestreefd naar de ruimtenormen van de biologische varkenshouderij of van het BLk 3 sterren.

De ruimte heeft een invloed op de scheiding van functiegebieden.

Een varken heeft de natuurlijke neiging om verschillende plekken te gebruiken voor verschillende activiteiten, dit worden functiegebieden genoemd. Zo heeft een varken bijvoorbeeld de mestplaats en de rustplaats graag van elkaar gescheiden. Een rechthoekig hok helpt om functiegebieden te kunnen scheiden en negatief gedrag te voorkomen. Om een scheiding van functiegebieden te hebben, moet er voldoende ruimte zijn en moet de ligplaats apart van de mest- en drinkplaats worden ingericht.

Dit is afhankelijk van de ruimte.

Een hok moet op een veilige manier worden ingericht. In een hok met uitsteeksels kan een varken zich makkelijk verwonden. Dit leidt tot pijn en negatief gedrag. Een rechthoekig hok zonder uitsteeksels helpt verwondingen en negatief gedrag te voorkomen. Het is daarbij belangrijk dat de varkens schuilplaatsen hebben, om zich van soortgenoten of andere prikkels te kunnen afzonderen.

Een onbeschadigde dichte vloer met bodembedekking voorkomtwonden, zoals schouder laesies, bursitis of staart bijten, voorkomt. Het is daarbij belangrijk dat de bodembedekking alleen op de ligplaats ligt, niet op de mest- of drinkplaats.

Dit heeft een invloed op de scheiding van functiegebieden.

In een vrijloopkraamhok kunnen de zeugen vrij rondlopen, wat positief is voor het welzijn van de zeug. Een vrijloopkraamhok vergt grote aanpassingen in de stal. Het is belangrijk dat bij de bouw van een nieuwe stal hierover wordt nagedacht, omdat dit een ideaal moment is om over te stappen op vrijloopkraamhokken.

Een vrijloopkraamhok vergt wel wat aanpassingen in het management. Belangrijke richtlijnen hierbij zijn: plaats genoeg afleidingsmateriaal in het hok en maak het hok groot genoeg zodat de zeug zich ook kan terugtrekken en gevechten ontweken kunnen worden.

Een andere optie voor het vrij kramen is om zeugen vrij te laten kramen in een groepshuisvesting. De gevolgen voor zeug en big zijn hierbij nog te onbekend, daarom wordt het hier nog niet aanraden.

Er zijn aanwijzingen dat dit kan leiden tot een lager antibioticagebruik. Dit komt doordat er meer ruimte wordt gegeven voor sociale interactie en stressfactoren worden weggenomen die het immuunsysteem onderdrukken.

Ruimte

Jensen, H.E. (2009). Investigation into the pathology of shoulder ulcerations in sows. Veterinary Record 165(6): pp. 171-174.
Nannoni, E., Aarnink, A.J.A., Vermeer, H.M., Reimert, I., Fels, M., Bracke, M.B.M. (2020). Soiling of Pig Pens: A Review of Eliminative Behaviour. Animals 10(11): 2025.
Plomp, M., Van de Pas, L., Verdoes, N. (2015). Pigs on toilet. Wageningen UR Livestock Research.
Rioja-Lang, F.C., Seddon, Y.M., Brown, J.A. (2018). Shoulder lesions in sows: A review of their causes, prevention, and treatment. Journal of Swine Health and Production 26(2): pp. 101-107.
Zurbrigg K. (2006). Sow shoulder lesions: Risk factors and treatment effects on an Ontario farm. Journal of Animal Science 84: pp. 2509–2514.

Scheiding van functiegebieden

Barnett, J.L., Hemsworth, P.H., Cronin, G.M., Newman, E.A., McCallum, T.H., Chilton, D. (1992). Effects of pen size, partial stalls and method of feeding on welfare-related behavioural and physiological responses of group-housed pigs. Applied Animal Behaviour Science 34(3): pp. 207-220.
Gillman, C.E., KilBride, A.L., Ossen, P., Green, L.E. (2008). A cross-sectional study of the prevalence and associated risk factors for bursitis in weaner, grower and finisher pigs from 93 commercial farms in England. Preventive Veterinary Medicine 83(3-4): pp. 308-322.
Rodenburg, T.B. en Koene, P. (2007). The impact of group size on damaging behaviours, aggression, fear and stress in farm animals. Applied Animal Behaviour Science 103(3-4): pp. 205-214.

Hok zonder uitsteeksels

Barnett, J.L., Hemsworth, P.H., Cronin, G.M., Newman, E.A., McCallum, T.H., Chilton, D. (1992). Effects of pen size, partial stalls and method of feeding on welfare-related behavioural and physiological responses of group-housed pigs. Applied Animal Behaviour Science 34(3): pp. 207-220.
Gillman, C.E., KilBride, A.L., Ossen, P., Green, L.E. (2008). A cross-sectional study of the prevalence and associated risk factors for bursitis in weaner, grower and finisher pigs from 93 commercial farms in England. Preventive Veterinary Medicine 83(3-4): pp. 308-322.
Rodenburg, T.B. en Koene, P. (2007). The impact of group size on damaging behaviours, aggression, fear and stress in farm animals. Applied Animal Behaviour Science 103(3-4): pp. 205-214.

Onbeschadigde dichte vloer

Borobia-Belsué, J. (2006). Replacement of rectal prolapse in sows. Veterinary Record 158: pp. 380.
Gillman, C.E., KilBride, A.L., Ossen, P., Green, L.E. (2008). A cross-sectional study of the prevalence and associated risk factors for bursitis in weaner, grower and finisher pigs from 93 commercial farms in England. Preventive Veterinary Medicine 83(3-4): pp. 308-322.
Jacson, P. en Cockroft, P. (2007). Analgesia, anaesthesia, and surgical procedures in the pig. In: Handbook of Pig Medicine (pp. 230-243). Philadelphia, Pennsylvania: Saunders Elsevier.
KilBride, A.L., Gillman, C.E., Green, L.E. (2009b). A cross sectional study of the prevalence, risk factors and population attributable fractions for limb and body lesions in lactating sows on commercial farms in England. BMC Veterinary Research 5:30.
Moinard, C., Mendl, M., Nicol, C.J., Green, L.E. (2003). A case control study of on-farm risk factors for tail biting in pigs. Applied Animal Behaviour Science 81(4): pp. 333-355.
Mouttotou, N., Green, L.E., Hatchell, F.M. (1998). Adventitious bursitis of the hock in finishing pigs: prevalence, distribution and association with floor type and foot lesions. Veterinary Record 142(5): pp. 109-114.
Mouttotou, N., Hatchell, F.M., Green, L.E. (1999). Prevalence and risk factors associated with adventitious bursitis in live growing and finishing pigs in south-west England. Preventive Veterinary Medicine 39(1): pp. 39-52.
Rioja-Lang, F.C., Seddon, Y.M., Brown, J.A. (2018). Shoulder lesions in sows: A review of their causes, prevention, and treatment. Journal of Swine Health and Production 26(2): pp. 101-107.
Supakorn, C., Stock, J.D., Hostetlet, C., Stalder, K.J. (2017). Prolapse incidence in swine breeding hers is a cause for concern. Open Journal of Veterinary Medicine 7(8): pp. 85-97.
Valros, A. (2018). Tail biting. In: M. Špinka (Ed.), Advances in Pig Welfare (pp. 137-166). Cambridge, United Kingdom: Woodhead Publishing.

Verder aan de slag met 'Diergericht houderijsysteem'