Stap voor stap naar een duurzame varkenshouderij

Het couperen van de staart is het wegsnijden van een deel van de staart van het varken. Dit geeft stress en pijn en is een vorm van het aanpassen van het dier aan het systeem. Dit wordt vaak gedaan om staartbijten te voorkomen. Staartbijten geeft zowel bij het varken wat bijt als bij het gebeten varken stress en een verminderd welzijn aan. Het is wenselijk om toe te werken naar een varkenshouderij waarin het couperen van staarten niet meer nodig is en varkens met lange staarten gehouden kunnen worden. Veel verschillende factoren hebben invloed op de aanwezigheid van staartbijten, met een lagere kans op staartbijten bij:

• Een lage luchtvochtigheid
• Aanwezigheid van ruwvoer
• Aanwezigheid van bodembedekking
• Een constante temperatuur in de thermo-neutrale zone van de varkens
• Een dichte vloer
• Minder varkens per vierkante meter
• Voldoende eiwit en zout in het voer
• Verminderde competitie bij de eetplaatsen

Als je staartbijten bij varkens wilt voorkomen moet je dus op veel aspecten letten. Door te experimenteren met maatregelen in huisvesting, klimaat, voer, groepsgrootte en andere factoren kan je tot een systeem komen waarbij varkens met lange staarten worden gehouden. Om dit een stapje makkelijker te maken kan je ervoor kiezen om zolang deze factoren nog niet optimaal zijn, de staarten wel te couperen maar langer te laten (halflange staarten). Dit geeft nog geen verbeterd dierenwelzijn, maar helpt wel om alle factoren te optimaliseren, zonder dat de dierenwelzijn achteruit gaat door een verhoogde aanwezigheid van staartbijten.

Castratie houdt in dat bij mannelijke biggen de testikels worden verwijderd verwijderen en de zaadstrengen worden doorgesneden. Biggen hebben stress en pijn door de castratie, wat erger is zonder verdoving. Castreren bij mannelijke biggen wordt gedaan omdat er een kans is op berengeur, wat het vlees van het varken moeilijker te verwaarden maakt. Zeker bij een langere levensduur van een varken, wordt dit risico verhoogd. Castreren is een vorm van het aanpassen van het dier aan het systeem. Het is wenselijk om toe te werken naar een varkenshouderij waarin dit niet meer nodig is, er wordt daarom ook onderzoek gedaan hoe berengeur bijvoorbeeld in genetica voorkomen of verminderd kan worden. Bij voorkeur wordt er niet gecastreerd, maar zo lang er geen goede oplossing is voor berengeur kan castreren voor een varkenshouder de beste optie zijn. Hierbij is wel belangrijk dat de castratie gebeurt onder verdoving en dat er achteraf pijnbestrijding wordt toegediend.

Immunocastratie wordt niet gestimuleerd omdat er nog geen marktacceptatie is en de gevolgen voor dierenwelzijn en de voedselveiligheid nog niet duidelijk zijn. Ook heeft het een effect op de resultaten.

Tanden knippen gebeurt voornamelijk bij biggen en bestaat uit het knippen van de naaldtanden. Dit veroorzaakt stress en korte en lange termijn pijn. 

Een neusring is een ring in de neus van het varken. Hiermee is een varken niet in staat om zijn natuurlijk gedrag te vertonen, zoals het wroeten en andere verkennende en foerageergedrag, wat het welzijn verlaagt.

Geen staarten couperen

• Bracke, M.B.M., Hulsegge, B., Keeling, L., Blokhuis, H.J. (2004). Decision supportsystem with semantic model to assess the risk of tail biting in pigs: 1. Modelling. Applied Animal Behaviour Science 87(1-2): pp. 31-44.
• D’Eath, R.B., Arnott, G., Turner, S.P., Jensen, T., Lahrmann, H.P., Busch, M.E., Niemi, J.K., Lawrence, A.B., Sandøe, P. (2014). Injurious tail biting in pigs: how can it be controlled in existing systems without tail docking? Animal 8(9): pp. 1479-1497.
• Fraser, D. (1987). Mineral-deficient diets and the pig’s attraction to blood: implications for tail-biting. Canadian Journal of Animal Science 67(4): pp. 909-918.
• Hunter, E.J., Jones, T.A., Guise, H.J., Penny, R.H.C., Hoste, S. (2001). The Relationship Between Tail Biting in Pigs, Docking Procedure and Other Management Practices. The Veterinary Journal 161(1): pp. 72-79.
• Moinard, C., Mendl, M., Nicol, C.J., Green, L.E. (2003). A case control study of on-farm risk factors for tail biting in pigs. Applied Animal Behaviour Science 81(4): pp. 333-355.
• Munsterhjelm, C., Brunberg, E., Heinonen, M., Keeling, L., Valros, A. (2013). Stress measures in tail biters and bitten pigs in a matched case-control study. Animal Welfare 22(3): pp. 331-338.
• Noonan, G.J., Rand, J.S., Priest, J., Ainscow, J., Blackshaw, J.K. (1994). Behavioural observations of piglets undergoing tail docking, teeth clipping and ear notching. Applied Animal Behaviour Science 39(3-4): pp. 203-213.
• Olczak, K., Nowicki, J., Klocek, C. (2015). Pig behaviour in relation to weather conditions – a review. Annals of Animal Science 15(3): pp. 601-610.
• Sonoda, L.T., Fels, M., Oczak, M., Vranken, E., Ismayilova, G., Guarino, M., Viazzi, S., Bahr, C., Berckmans, D., Hartung, J. (2013). Tail Biting in pigs - Causes and management intervention strategies to reduce the behavioural disorder. A review. Berliner und Münchener Tierärztliche Wochenschrift 126(3/4): pp. 104-112.
• Sutherland, M.A., Bryer, P.J., Krebs, N., McGlone, J.J. (2008). Tail docking in pigs: acute physiological and behavioural responses. Animal 2(2): pp. 292-297.
• Torrey, S., Devillers, N., Lessard, M., Farmer, C., Widowski, T. (2009). Effect of age on the behavioral and physiological responses of piglets to tail docking and ear notching. Journal of Animal Science 87(5): pp. 1778-1786.
• Valros, A. (2018). Tail biting. In: M. Špinka (Ed.), Advances in Pig Welfare (pp. 137-166). Cambridge, United Kingdom: Woodhead Publishing.
• Valros, A., Munsterhjelm, C., Hänninen, L., Kauppinen, T., Heinonen, M. (2016). Managing undocked pigs – on-farm prevention of tail biting and attitudes towards tail biting and docking. Porcine Health Management 2(1), 2.
• Zonderland, J.J., Wolthuis-Fillerup, M., Van Reenen, C.G., Bracke, M.B.M., Kemp, B., De Hartog, L.A., Spoolder, H.A.M. (2008). Prevention and treatment of tail biting in weaned piglets. Applied Animal Behaviour Science 110(3-4): pp. 269-281.

Niet castreren of verdoofd castreren

• Taylor, A.A. and Weary, D.M. (2000). Vocal responses of piglets to castration: identifying procedural sources of pain. Applied Animal Behaviour Science 70(1): pp. 17-26.
• Taylor, A.A., Weary, D.M., Lessard, M., Braithwaite, L. (2001). Behavioural responses of piglets to castration: the effect of piglet age. Applied Animal Behaviour Science 73(1): pp. 35-43.
• White, R.G., DeShazer, J.A., Tressler, C.J., Borcher, G.M., Davey, S., Waninge, A., Parkhurst, A.M., Milanuk, M.J., Clemens, E.T. (1995). Vocalization and physiological response of pigs during castration with or without a local anesthetic. Journal of Animal Science 73(2): pp. 381-386.

Geen tanden knippen

• Hay, M., Rue, J., Sansac, C., Brunel, G., Prunier, A. (2004). Long-term detrimental effects of tooth clipping or grinding in piglets: a histological approach. Animal Welfare 13(1): pp. 27-32.
• Noonan, G.J., Rand, J.S., Priest, J., Ainscow, J., Blackshaw, J.K. (1994). Behavioural observations of piglets undergoing tail docking, teeth clipping and ear notching. Applied Animal Behaviour Science 39(3-4): pp. 203-213.

Geen neusring

• Edge, H.L., Bulman, C.A., Edwards, S.A. (2005). Alternatives to nose-ringing in outdoor sows: the provision of root crops. Applied Animal Behaviour Science 92(1-2): pp. 15-26.
• Horrell, R.I., A’Ness, P.J., Edwards, S.A., Eddison, J.C. (2001). The use of nose-rings in pigs: consequences for rooting, other functional activities, and welfare. Animal Welfare 10(1): pp. 3-22.